donderdag 8 maart 2012

345. GEVONDEN! Panorama Amsterdam




Gevonden! Het gebouw op tekening uit de collectie van Museum Anonymus is nu geidentificeerd.
Met dank aan het NAI (nederlands architectuur instituut) en Goran Pravilović van Stadsarchief Amsterdam.

Het gebouw stond van 1880 tot 1935 aan de Plantage Middenlaan 50; op de plek waar nu het verzorgingshuis Sint Jacob staat aan de Plantage Middenlaan tegenover Artis.


Het panorama was een typisch negentiende-eeuwse vorm van volksvermaak dat in de meeste steden te vinden was. In een panoramagebouw werden op een doel van 360 graden geschilderde taferelen met wisselend historische of landschappelijke thema's getoond. Het nieuwe Panoramagebouw voor Amsterdam (het oude stond bij de Leidse Poort) werd gebouwd op een stuk Nieuwe Prinsengracht tussen de Plantage Middenlaan en de Muidergracht dat in 1878 hiervoor gedempt werd. Gosschalks ontwerp werd verkozen boven dat van Salm en Van Gendt, die ook uitgenodigd waren een ontwerp te maken. De ijzerconstructie van de kap werd apart aanbesteed voor 16.500 gulden aan de Koninklijke fabriek voor Stoom- en andere werktuigen (voorloper van Werkspoor). De rest van de bouw werd gegund voor 145.900 gulden aan de firma De Cruiff en Schouten. Het cirkelvormige gebouw had een diameter van 40 meter en een hoogte van 15 meter en werd bekroond door een Amsterdamse keizerskroon. Voor het eigenlijke panorama was een monumentale entreepartij geplaatst met arcade geflankeerd door kleine neobarokke koepels op de hoeken. Het eerste panorama dat getoond werd in 1880 was het Beleg van Haarlem, dat veel kritiek te verduren kreeg. In de loop der jaren zijn er zes panorama's getoond.In 1890 deed Gosschalk een inzending voor de voorjaarstentoonstelling van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst met een ontwerp voor de verbouwing van het panorama te Amsterdam tot een Schouwburg, dat niet uitgevoerd werd. Het panoramagebouw werd vanwege de tanende belangstelling in 1935 gesloopt om plaats te maken voor een plantsoen.