440. Heel anders

'Als die Noorse terrorist vrijkomt krijgt hij een nieuwe identiteit, een nieuwe naam.'
'Mag hij dat zelf verzinnen?'
'Ja...'
'Hoe gaat ie dan heten?'
'Anders'
'Ja, zo heet hij nu.'
'Nee, hij gaat anders heten.'
'Maar dan verandert er toch niets?'
'Jawel.'
'Maar hoe gaat hij dan straks heten?'
'Dat gaan ze mij natuurlijk niet aan m'n neus hangen. Maar ik denk dat hij anders gaat heten.'
'Wist je dat zijn ouders hem eerst anders wilden noemen?'
'Heel anders?'
'Een beetje anders.'
'Ja, dat is ie ook.'
'Nou, ik vind hem heel anders.'
'Zo heel anders is hij nou ook weer niet. Dat is het enge...'
'Denk je dat wij allemaal een beetje anders kunnen worden?'
'Ik anders niet.'
'Hij is trouwens bezig met een autobiografie.'
'Hoe gaat dat boek heten?'
'Ik Anders Wel'
'Hou op...'

'Wist je dat je in Noorwegen pas een naam officieel vastlegt bij tijdens het dopen? Dat die ouders twijfelden is heel gebruikelijk daar. Bij de geboorte hoef je nog geen naam op te geven. Je kan er even over nadenken. Dat is positief te noemen.'
'Nee, je maakt een grap...'
'Echt waar, ik zweer het. Meestal geeft men toch al een naam, tegenwoordig zelfs al voor de geboorte. Maar die naam ligt dus nog niet vast. De ouders van Breivik bijvoorbeeld hadden hem dus een voorlopige naam gegeven. En het schijnt dat hij gaat kiezen voor die eerste naam als hij vrijkomt.'
'Hoe heette hij toen? Dat is toch wel bekend?'

439. Oude wijn nieuwe zakken: TV- en boekenbuddha

Boven: Nam June Paik, TV Buddha, 1974 -Stedelijk Museum Amsterdam-

Onder: Anoniem  

438. Rafael op z'n kop in Haarlem

Rafael: sommige schilderijen en tekeningen hingen een beetje scheef op de tentoonstelling in Haarlem (Teylers Museum: eerste en oudste museum in Nederland). Zo erg is dat niet; zorgt zelfs voor wat levendigheid. Er is zelfs een tekening op z'n kop te zien: in een losbladig facsimile uitgave dat ter inzage ligt (goed idee!). De tekening van de betreffende 'losse' arm kon ik zo gauw niet vinden... ooit is er een stempeltje verkeerd geplaatst en dat is er waarschijnlijk de oorzaak van. Op de tentoonstelling hing de arm niet op z'n kop anders hadden we er natuurlijk werk van gemaakt.

437. Gezang van oude Grieken verstopt in vazen?

Zou er muziek verstopt zitten in Griekse vazen? Als je weet hoe de eerste grammofoonplaten werden gemaakt dan is het helemaal zo gek niet om te veronderstellen dat een zingende pottenbakker zijn liederen via trillingen door zijn stokje/vinger in de natte klei kan zetten. Misschien zitten er zelfs gesprekken in de klei verborgen. Wat zou de eerste zin zijn? Waarschijnlijk niets om over naar huis te schrijven: 'Kan iemand de deur dichtdoen? Ik zit hier op de tocht.' Toch zijn we nieuwsgierig! Hoe is de stand van de wetenschap? Ik ga de man eens vragen die mij hierover voor het eerst vertelde. Ik kan er zo in de gauwigheid niets over vinden. De opnames zullen onthullend zijn; recht uit het hart, ongecensureerd en ongepolijst. Of misschien wel een leuke hit uit die tijd waar we nu iets aan hebben. Dan horen we op een vaas uit 1184 voor Christus gemaakt tijdens de Trojaanse oorlog (op de melodie die sterk doet denken aan 'Changing of the Guards' van Bob Dylan) 'Peace will come' en dan valt het hele pottenbakkerskoor in 'Peace will come'.
    

436. Arnon Grunberg vs E.M. Cioran

Arnon Grunberg schrijft in zijn column (VK 8 okt. 2012) dat het afkeurende 'elitair' in de plaats is gekomen van 'fascistisch'. Het vergaren van kennis (kenmerkend voor de elite volgens Grunberg) is 'de belangrijkste bezigheid van mensen.'  
Hij was kennelijk, misschien tegen beter weten in en/of in een voor hem ongebruikelijke, optimistische bui.

Museum Zondag (Museum Anonymus) heeft hier iets over op te merken: merkwaardiger is dat de door Grunberg bewonderde Frans/Roemeense filosoof E.M. Cioran in 'Geboren zijn is ongemak' (gebundelde uitspraken uitgegeven door Synopsis) juist het tegenovergestelde beweert: hij stelt dat de mensheid 'een nieuwe naïviteit moet bedenken, anders zal zij nooit een nieuw begin met de kunst kunnen maken.' De kunst zit volgens hem in het slop vanwege de uitputting van de beeldmiddelen. (afbeelding: L. Hummel uit de collectie van Museum Zondag) Een individu is daar, lijkt ons, per definitie niet toe in staat maar 'de mensheid' wel; zou kunnen.
Misschien dat er daarom veel quasi naïeve kunst wordt gemaakt door hoogopgeleide kunstenaars. Misschien moeten we in dit verband een anekdote over Niels Bohr (zou gisteren jarig zijn geweest) afstoffen. Bohr zou ooit tegen een verbaasde metgezel gezegd hebben, nadat hij niet onder een ladder durfde te lopen: 'Volgens bijgelovige mensen brengt het ook ongeluk bij mensen die er niet in geloven.' Of zou het nieuwe begin van Cioran al begonnen zijn en werkt quasi naïviteit net zo goed?

435. Kunstenaars/tovenaars zonder verplichtingen?

Er zijn tekenen die erop wijzen dat de makers van deze paleolithische diertekeningen zowel beroeps - als amateurkunstenaars hadden kunnen zijn geweest; tegenstrijdige opvattingen van 1 man in 1 betoog. 'Het is onwaarschijnlijk, dat zij als 'kunstenaars', of hoe zij werden genoemd, bevrijd waren van de plichten der voedselvoorziening.' Aannemelijk is dat zij die deze tekeningen maakten een status hadden (als het waar is dat deze tekeningen een rol speelden in magie/religie) dan zouden zij bevoorrecht zijn en 'ten minste een gedeeltelijke ontheffing van de plicht voedsel te zoeken.' Er zou vanwege de stilistische verfijningen en de gevonden voorbeelden van oefeningen (leraar/leerling), duidelijke bewijzen zijn dat de makers geen 'dilettanten' waren maar georganiseerde en geschoolde specialisten compleet met verschillende opvattingen en die zelfs charisma bezaten en dus weigerden om gewoon werk te doen. Dat is in het kort de opvatting van Arnold Hauser zoals hij die weergeeft in zijn 'The Social History of Art' (1957). Aan de ene kant zegt Hauser dat de tekenaars 'beroeps' jagers moeten zijn geweest vanwege de nauwkeurige bekendheid met de dieren en aan de andere kant somt hij bewijzen op als zou het gaan om beroepskunstenaars...

Tsja, dat is een beetje onbevredigend. Wij van museum anonymus en museum zondag denken dat het hier jagers op leeftijd betreft die op de oude dag zich vol overgave op een aardig tijdverdrijf hebben gestort. Het kan ook gaan om invalide jagers (WAO) die zich (vrijwillig) verdienstelijk (moesten) maakten; heeft daar weleens iemand aan gedacht? 

Aan de mogelijkheid dat de makers (huis-)vrouwen waren, zijn we nergens in de literatuur aanwijzingen tegengekomen. Ik meen dat vrouwen volgens Hauser aan de wieg hebben gestaan van de abstracte kunst (ornamentjes); een stapje hoger in de ontwikkeling der mensheid: de overgang van de jacht (mannelijk, expressief) naar landbouw (vrouwelijk, abstract).  

    

434. Rie Cramer en Henry Darger: twee nullen verschil

Ze behoeven geen introductie; Henry Darger (Chicago 1892 - Chicago 1973) (boven) en Rie Cramer (Sukabumi -Java- 1887 - Laren 1977). Hun tekenstijl is sterk aan elkaar verwand, laten we zeggen ´jeugdstijl´; de mode van rond 1900/1914 als reactie op het al te schilderachtige gebibber en impressief geklodder.  Darger spreekt tot de verbeelding bij liefhebbers van de zogenaamde 'outsider art' en hoort daar tot de top. Darger is hip en Cramer is Nederlandse nostalgie en al geruime tijd geliefd. Wie Cramer kent en voor het eerst Darger ziet schrikt misschien 'getverdemme' en andersom 'Gut, ook een beetje stout´. De veilingprijzen van hun originele tekeningen liggen nogal uit elkaar: ongeveer twee nullen. Overigens is hun werk bedoeld om te drukken. De illustraties van Cramer is nog steeds te koop in originele druk, Darger is niet uitgegeven in de tijd dat ze gemaakt zijn en dat maakt het extra spannend. Ze tekenden beide niet alleen, ze schreven ook nog eens als ware dubbeltalenten.

433. Geweldig fijne giften in Haarlem

Het Historisch Museum Haarlem meldt een aantal schenkingen waarvan wij er u twee niet willen onthouden: 'Blekerij Bleeklust' geschilderd in 1737 doort J. Mensing ontvangen van de familie Oldewelt. Bij de St Bavo gebouwd van 'ca 120.000 luciferhoutjes' staat geen naam van een maker vermeld; wel dat er nog twee schriftjes bijhoren waarin het maakproces staat beschreven (wij zijn zeer nieuwsgierig!). Museum Anonymus staat ook open voor schenkingen zelfs als de maker bekend is. 

Overigens meldt het museum over dit fraaie doek:  De zware zwarte lijst is van latere datum en moet te zijner tijd worden vervangen door een beter bij schilderij en zijn tijd passende lijst.

432. doctor phil

'Kunst is het product van de ziel.'