In zijn bespreking van het boek ’The Bauhaus At The Newsstand/Das Bauhaus am Kiosk’ (VK, 28 augustus 2009 ‘Boeken’) over het blad ‘die neue linie’ vat Bert Vuijsje de mening van auteur Patrick Rossler samen over de vraag hoe het toch mogelijk is dat de Nazi’s dit moderne blad niets in de weg hebben gelegd. Het blad zou ‘als vijgenblad, een liberaal hangbord zijn ten bewijze van de ‘veelvoudigheid in de gelijkschakeling’ die Goebbels nastreefde.
Ik denk niet dat de Nazi's behoefte hadden aan ‘een vijgenblad’. Wat hier aan de hand is –en Vuijstje spreekt de auteur niet tegen- is niet dat het blad af en toe ‘concessies deed’ om het de machthebbers naar de zin te maken om te kunnen blijven bestaan, maar, wat volgens mij het geval is en waar veel aanhangers van het modenisme nog steeds niet aan willen, dat de kwestie veel gecompliceerder en gevoeliger ligt ten nadele van het ‘modernisme’.
Men wil graag het beeld in stand houden: Hitler en de Nazi’s hielden van neo-classisme (Speer) en we gniffelen om Hitlers eigen niet al te vakkundige aquarelletjes van burgelijke smaak. Daar tegenover staat moderne kunst gesymboliseerd in het heilige Bauhaus.
Toch hoeft men maar enkele feiten in ogenschouw te nemen om dit beeld te laten wankelen: een Bauhausarchitect als Fritz Ertl ontwierp concentratiekamp Auschwitz.
Natuurlijk, kopstukken als Mies van der Rohe (ontwierp ooit een monunument ter nagedachtenis van door Nazi’s-voorlopers vermoorde communisten Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht) en Gropius vertrokken naar Amerika maar dat wil niet zeggen dat de twee een ‘goede’ stijl vertegenwoordigen. Ze boden hun diensten eerder aan Hitler aan…
Het is een historisch toeval geweest dat er een scheiding is ontstaan in stijlstromingen en opvattingen over modernisme in relatie tot politieke stroming (nationaal socialisme, communisme, liberalisme); wie zich verdiept, zeker in de toegepaste kunsten, dat ‘modernisme’ in werkelijkheid niet werd verbannen of zelfs omarmd. Het besproken blad is daar een voorbeeld van maar er zijn talloze andere voorbeelden.
Interessanter is dat het inzetten van modernisme en abstraheringen als mogelijkheid werd gezien om ‘te ontmenselijken’; om de Holocaust mogelijk te maken maar OOK om een heilstaat op te bouwen.
Ik zou Bert Vuijsje willen aanraden om Nikos A. Salingaros boek ‘A Theory of Archtecture’ te lezen (Umbau Verlag, ISBN 3-937954-07-4). Deze kwestie komt uitgebreid aan bod, het is ook bron voor dit commentaar zie ook Winfried Nerdinger: Bauhaus-Moderne im Nationalsozialismus. Uitgeverij Prestel,
Ik denk niet dat de Nazi's behoefte hadden aan ‘een vijgenblad’. Wat hier aan de hand is –en Vuijstje spreekt de auteur niet tegen- is niet dat het blad af en toe ‘concessies deed’ om het de machthebbers naar de zin te maken om te kunnen blijven bestaan, maar, wat volgens mij het geval is en waar veel aanhangers van het modenisme nog steeds niet aan willen, dat de kwestie veel gecompliceerder en gevoeliger ligt ten nadele van het ‘modernisme’.
Men wil graag het beeld in stand houden: Hitler en de Nazi’s hielden van neo-classisme (Speer) en we gniffelen om Hitlers eigen niet al te vakkundige aquarelletjes van burgelijke smaak. Daar tegenover staat moderne kunst gesymboliseerd in het heilige Bauhaus.
Toch hoeft men maar enkele feiten in ogenschouw te nemen om dit beeld te laten wankelen: een Bauhausarchitect als Fritz Ertl ontwierp concentratiekamp Auschwitz.
Natuurlijk, kopstukken als Mies van der Rohe (ontwierp ooit een monunument ter nagedachtenis van door Nazi’s-voorlopers vermoorde communisten Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht) en Gropius vertrokken naar Amerika maar dat wil niet zeggen dat de twee een ‘goede’ stijl vertegenwoordigen. Ze boden hun diensten eerder aan Hitler aan…
Het is een historisch toeval geweest dat er een scheiding is ontstaan in stijlstromingen en opvattingen over modernisme in relatie tot politieke stroming (nationaal socialisme, communisme, liberalisme); wie zich verdiept, zeker in de toegepaste kunsten, dat ‘modernisme’ in werkelijkheid niet werd verbannen of zelfs omarmd. Het besproken blad is daar een voorbeeld van maar er zijn talloze andere voorbeelden.
Interessanter is dat het inzetten van modernisme en abstraheringen als mogelijkheid werd gezien om ‘te ontmenselijken’; om de Holocaust mogelijk te maken maar OOK om een heilstaat op te bouwen.
Ik zou Bert Vuijsje willen aanraden om Nikos A. Salingaros boek ‘A Theory of Archtecture’ te lezen (Umbau Verlag, ISBN 3-937954-07-4). Deze kwestie komt uitgebreid aan bod, het is ook bron voor dit commentaar zie ook Winfried Nerdinger: Bauhaus-Moderne im Nationalsozialismus. Uitgeverij Prestel,
(een geredigeerde versie van deze blog is als ingezonden brief gepubliceerd in 'de Volkskrant' van zaterdag 5 september 2009)
